Steeds meer organisaties zetten drones in voor het uitvoeren van hun taken. Zo gebruikt de NVWA drones boven de Noordzee om te controleren op illegale visserij. Drones leggen tijdens hun vlucht soms ook andere nuttige informatie vast, zoals beelden van olievervuiling. Die informatie is erg waardevol voor een partij als Rijkswaterstaat, zodat er snel actie ondernomen kan worden. Binnen het project Drone2Go voeren we een proef uit met het Open DataSpace Lab (ODL). Dit platform haalt gericht relevante informatie uit de (drone)data en deelt vervolgens alleen de benodigde gegevens met andere organisaties.
Dronedata biedt een schat aan informatie
Drones worden steeds vaker ingezet. Tijdens deze vlucht kan de drone data opslaan van de camera of aanwezige sensoren. Deze gegevens worden vaak niet gedeeld met andere partijen, omdat dat zou betekenen dat alle ruwe data beschikbaar moeten worden gesteld. Toch kunnen de verzamelde gegevens waardevolle inzichten opleveren voor andere overheidsinstanties, met voordelen voor de hele maatschappij.
Veilig en verantwoord data delen met ODL
Binnen het Drone2Go-project onderzoeken we hoe we de dronedata slimmer en veiliger kunnen delen via het Open DataSpace Lab (ODL). Dit platform zorgt ervoor dat alleen relevante informatie uit dronebeelden wordt gedeeld, terwijl de ruwe data bij de eigenaar blijft. Partners kunnen binnen het ODL hun eigen algoritmes draaien en ontvangen vervolgens enkel de juridisch toegestane resultaten. Zo kunnen we waardevolle inzichten delen, waarbij privacy en veiligheid worden gewaarborgd.
Succesvolle praktijkproef
Binnen het Drone2Go-project is een praktijktest uitgevoerd met ODL. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voerde een dronevlucht uit boven zee om te zoeken naar illegale visserij. Na afloop van de vlucht werd de verzamelde data beschikbaar gesteld via het ODL-platform. Tijdens de proef toonde Rijkswaterstaat aan dat zij ook relevante inzichten uit de NVWA-data konden halen, zonder dat de brondata rechtstreeks met hen werd gedeeld.
In plaats van de volledige opnames te delen, verwerkte ODL de beelden met een algoritme dat specifiek zocht naar olieverontreinigingen. Alleen de relevante fragmenten werden vervolgens gedeeld met Rijkswaterstaat, zodat zij uitsluitend de informatie ontvingen die binnen hun takenpakket valt. De ruwe beelden bleven op deze manier volledig onder controle van de NVWA.
Deze aanpak van datadelen sluit aan bij Europese wetgeving zoals de Data Act, die de privacy van burgers waarborgt. Daarnaast vergroot het gebruik van een veilig datadeelplatform de maatschappelijke meerwaarde van drones. Overheidsinstanties hoeven immers niet langer afzonderlijk op dezelfde locaties te vliegen.
Techniek
Het Open Dataspace Lab is een Gaia-X-compatibele Dataspace ecosysteem, die Compute-to-Data ondersteunt via een decentrale architectuur. Externe partijen voeren containerized algoritmes uit in de bronomgeving, zoals een BIT-cloud met Kubernetes, waarbij alleen de resultaten (gefilterd op doelbinding) worden teruggegeven zonder datadeling. Door deze technieken blijft data lokaal opgeslagen, terwijl algoritmes op afstand inzichten genereren. Het platform kan overweg met verschillende soorten data, waaronder drone-data. Deze gegevens kunnen ook door andere partijen, zoals ArQiver, worden aangeboden.
De beveiliging werkt op basis van digitale handtekeningen, policy-based access control en audit logging, met ID-verificatie voor deelnemers. Blockchaintechnologie zorgt voor transparantie en traceerbaarheid bij het vastleggen van datatoegang en -gebruik. De modulaire opzet ondersteunt private en soevereine opslag, terwijl een gedecentraliseerd register metadata en autorisaties beheert. Het systeem is compliant met EU-regelgeving zoals AVG en Data Act, en voorkomt vendor lock-in door open-sourcecomponenten.
➡️ Ga zelf aan de slag met openbare datasets op de website van ODL
Presentatie bij de Europese Commissie
Op uitnodiging van de Europese Commissie presenteerde Rob Broekman (NVWA) het Open DataSpace Lab (ODL) tijdens een EU-bijeenkomst in Zagreb. De aanwezige lidstaten gaven aan dat de aanpak goed aansluit bij de Europese ambities om data zelf in beheer te hebben, en niet afhankelijk te zijn van bijvoorbeeld grote Amerikaanse bedrijven. De deelnemende landen erkenden de urgente behoefte aan een technisch en juridisch robuuste oplossing, omdat veel lidstaten vergelijkbare uitdagingen ervaren. Mogelijkheden voor verdere samenwerking met andere landen worden momenteel verkend.
Hoe verder?
De komende tijd testen we met meer partners en wordt onderzocht hoe juridische afspraken kunnen worden gemaakt over het gezamenlijk gebruik van een dataplatform. Het doel is een veilige omgeving waarin overheidsorganisaties verantwoord data kunnen delen. De overheid van morgen deelt inzichten, geen ruwe data.
