De actuele locatie en koers van binnenvaartschepen zijn goed zichtbaar op digitale kaarten, dankzij radarsystemen en het verplichte gebruik van AIS. Voor pleziervaart (bijvoorbeeld sloepen, motorboten en zeiljachten) is dit lastiger omdat zij geen gebruik hoeven te maken van AIS. Rijkswaterstaat heeft radarstations opgesteld langs drukke of onoverzichtelijke locaties, waardoor daar een duidelijk beeld van de recreatievaart is. Afgelopen maanden heeft Smart Patrol een pilot uitgevoerd in Tiel. Hierin zijn de eerste stappen gezet om te onderzoeken of deze RWS-radardata gedeeld kan worden met de beroepsvaart, zodat de posities van recreanten ook voor binnenvaartschippers zichtbaar zijn op de digitale kaart (ECDIS).
Behoefte aan een duidelijk verkeersbeeld
Binnenvaartschippers gebruiken verschillende systemen om veilig te navigeren. Zo delen ze via AIS informatie over hun positie en snelheid. Daarnaast hebben veel schepen een eigen radar, maar die ziet niet alles. Achter een bocht of groot containerschip is het zicht beperkt.
Rijkswaterstaat maakt gebruik van meerdere radarstations langs de wal en heeft daardoor vaak wel een duidelijk beeld van alle pleziervaart die zonder AIS varen. Onze verkeersbegeleiders geven via de marifoon regelmatig de posities van pleziervaart door aan de beroepsvaart. Het mondeling doorgeven van deze informatie is niet altijd effectief en zorgt voor drukte op het marifoonkanaal. Ook kan het mondeling doorgeven tot miscommunicatie leiden.
Proef
De afgelopen maanden heeft Smart Patrol onderzocht of het mogelijk is om de locaties van recreanten uit onze eigen RWS-radardata te filteren en deze digitaal weer te geven op een kaart. Op de Waal is hiervoor een proefopstelling (Proof of Concept) ontwikkeld. Als eerste stap hebben we onderzocht of we een live datastroom konden opzetten met gegevens van onze radar bij verkeerspost Tiel. Vervolgens zijn de radardata opgeschoond. In deze ruwe data zitten namelijk ook informatie die wij niet willen tonen. Denk aan de posities van schepen met AIS, maar ook reflecties van bijvoorbeeld kribben, vogels of andere objecten die door de radar worden opgepikt.
De resultaten en het vervolg
Onze test met het bedrijf Captain AI heeft aangetoond dat we de live posities van recreatievaartuigen kunnen tonen op een kaart. Onze eigen RWS-radargegevens worden met minimale vertraging gefilterd, zodat de actuele posities van pleziervaartuigen realtime zichtbaar zijn. De komende maanden werken we aan het verbeteren van de dataverbinding en de kwaliteit van de filtering, zodat we in 2026 een praktijkproef kunnen uitvoeren.
Zodra de datakwaliteit voldoende is, starten we een proef waarbij een aantal binnenvaartschippers live de posities van pleziervaartuigen rond Tiel ontvangen, in hun stuurhut. Dit geeft een beter overzicht van alle vaarweggebruikers en vermindert naar verwachting de gespreksdrukte op de marifoon. Dankzij deze informatie kunnen schippers beter anticiperen en neemt veiligheid op het water toe.
Tijdens de proef evalueren we samen met de schippers de bruikbaarheid van de data, de werking van het systeem en de toegevoegde waarde. Na afloop beoordelen we of we de radardata op meer locaties beschikbaar kunnen stellen aan externe partijen, zodat zij deze informatie kunnen integreren in hun eigen kaartsystemen aan boord van de schipper.
